Chuir costais táirgthe níos ísle agus bearta cabhracha eisceachtúla le méadú measartha ar mheánioncam feirme in 2019

Tháinig méadú 2% ar mheánioncam feirme teaghlaigh in Éirinn in 2019, de réir thuarascáil nua Teagasc. Is de thoradh roinnt cúiseanna a tharla an méadú ar ioncam in 2019, a bhí chiomhionann le €23,933 ar an meán. Chuir an dea-aimsir le dálaí maithe táirgthe in 2019, ach bhí praghsanna aschuir níos ísle le fáil i roinnt earnálacha.

Foilsíodh na torthaí i Suirbhé Náisiúnta Teagasc ar Fheirmeacha 2019 agus tugtar léargas ar bhreis is 90,000 feirm in Éirinn.

De thoradh adhaimsire in 2018, thabhaigh feirmeoirí méadú mór i gcostais táirgthe. Bhí dálaí aimsire in Éirinn níos fearr i dtaobh táirgthe talmhaíochta de in 2019, áfach, agus d'iompaigh sé sin an chuid is mó den mhéadú ar chaiteachas beatha, leasacháin agus déantús sadhlais a tharla in 2018.

Ba chóir go mbeadh dóthain sna laghduithe costais sin chun ioncaim i dtalmhaíocht in 2019 a neartú, ach chuir na dálaí margaidh le laghdú ar phraghsanna aschuir d'eallaí agus barra gráin go háirithe agus thit praghas an bhainne chomh maith.

Rinneadh fritháireamh ar na deacrachtaí sa mhargadh mairteola in 2019 trí sholáthar íocaíochtaí breise tacaíochta i bhfoirm Bearta Cabhracha Eisceachtúla Mairteola (BEAM), agus thacaigh íocaíochtaí faoin gClár um Éifeachtúlacht Chomhshaoil Feola (BEEP) le hioncam roinnt feirmeoirí eallaigh chomh maith. Thug an íocaíocht BEAM a íocadh in 2019 tacaíocht go háirithe d'ioncaim ar fheirmeacha incháilithe rannpháirteacha mairteola, agus tacaíocht d'ioncaim ar fheirmeacha incháilithe caora agus curaíochta le fiontar eallaigh.

Bhí an laghdú costais is mó in 2019 ag an gcóras déiríochta, agus mar aon le méadú eile ar an méid aschuir bainne, táirgeadh meánioncam de €66,570 in 2019, méadú de 9% ar leibhéal 2018. Tharla an méadú ioncaim sin in ainneoin titim de 3 faoin gcéad ar phraghsanna bainne anuraidh.

Maidir leis an gcóras Tógála Eallaigh, atá comhdhéanta d'fheirmeacha atá sainfheidhmeach don mhórchuid i dtáirgeadh eallaigh diúlaigh, bhí leas na gcostas táirgthe níos ísle in 2019 fritháirithe i bpáirt ag praghsanna eallaigh níos ísle. Leis an tacaíocht BEAM a fuarthas ar na feirmeacha sin atá rannpháirteach sa scéim, mar aon leis na costais táirgthe níos ísle, áfach, táirgeadh meánioncam de €9,188 in 2019, méadú de 11% ar leibhéal 2018.

Sa chóras ‘Eallaigh Eile’, ina bhfuil feirmeacha deiridh eallaigh den chuid is mó, ach lena n-áirítear chomh maith feirmeacha ar a ndíoltar eallaí stóir, thit costais táirgthe chomh maith in 2019. Bhí praghsanna eallaí deiridh níos ísle go suntasach in 2019, áfach, agus rinne an timpeallacht praghais ísil sin níos mó ná tionchar dearfach na gcostas táirgthe níos ísle a fhritháireamh. In ainneoin sholáthar na tacaíochta ioncaim bhreise d'fheirmeoirí mairteola trí mheán BEAM, neamh-incháilitheacht eallaigh stóir i gcomhair na tacaíochta agus cinntí roinnt críochnaitheoirí eallaigh gan páirt a ghlacadh sa scéim BEAM, táirgeadh meánioncam de €13,893 in 2019, laghdú de 6% ar leibhéal 2018.

Léirigh an titim i bpraghsanna eallaigh Éireannaigh in 2019 roinnt fadhbanna, lena n-áirítear méadú ar sholáthairtí eallaigh Éireannaigh, agus éileamh ar mhairteoil níos laige i margaí easpórtála an AE agus na RA araon. Chomh maith leis sin, chuir meath ar luach an steirling i gcoinne an euro, a spreagadh de bharr imní faoi thionchar eacnamaíoch Breatimeachta, le lagú na bpraghsanna eallaigh faighte ag feirmeoirí eallaigh Éireannaigh.

Bhain an córas caora leas as costais táirgthe níos ísle in 2019 agus níor tharla titim chomh mór sin i bpraghsanna aschuir in 2019 is a tharla le críochnaitheoirí eallaigh. Bhí go leor feirmeacha caora le heallach chomh maith i dteideal tacaíocht a fháil faoi BEAM, a chuir le tacaíocht ioncaim dóibh siúd a bhí rannpháirteach. I dteannta a chéile, ba leor costais táirgthe níos ísle agus na híocaíochtaí BEAM in 2019 chun praghsanna aschuir níos ísle a fhritháireamh agus táirgeadh meánioncam de €14,604 in 2019, méadú de 9% ar leibhéal 2018.

Bhí dálaí táirgthe i bhfad níos fearr in 2019 ag an gcóras curaíochta, agus dá bharr sin táirgeadh níos mó barr. I gcodarsnacht le hearnálacha eile, tháinig méadú ar chostais táirgthe ar fheirmeacha curaíochta in 2019. An rud ba mhó a chuir isteach ar ioncaim na bhfeirmeacha curaíochta in 2019, áfach, ná an titim mhór i bpraghsanna gráin. Ghlan na praghsanna níos ísle in 2019 an leas a bhain le barra méadaithe. Bhí roinnt feirmeacha curaíochta i dteideal tacaíocht a fháil faoin mbeart BEAM, ach mar sin féin, thit meánioncam ar fheirmeacha curaíochta 15% in 2019 go €34,437.

Tá Suirbhé Náisiúnta Teagasc ar Fheirmeacha 2019 iomlán ar fáil ag https://www.teagasc.ie/publications/2020/teagasc-national-farm-survey-2019-preliminary-results.php