Bhreith triúr mac léinn ó Mheánscoil Loreto, Baile Brigín a mbarr in Eolaí Óg BT 2024 leis an Tionscadal um Bitheolaíocht Talmhaíochta ar Chríonadh Siar Fuinseoige a Bhfuil Duaisea
Tháinig Abigail O’Brien Murray, Erica O’Brien Murray agus Olivia O’Shea ó Mheánscoil Loreto, Baile Brigín chun solais mar bhuaiteoirí ag Eolaí Óg BT le déanaí nuair a fuair siad an gradam don “Tionscadal Grúpa is Fearr” agus an “Gradam Speisialta Teagasc” measúil as an n-éachtaí eolaíochta den scoth.
Leis an tionscadal buaiteach, dar teideal “Let's Save the Common Ash: A Continued Story”, léiríodh dúthracht, cruthaitheacht agus paisean na mac léinn don iniúchadh eolaíoch i dtaighde talmhaíochta. Léiríodh leis an iarracht chomhoibríoch ní hamháin a ngaisce acadúil, ach freisin a gcumas aghaidh a thabhairt ar dhúshláin sa saol mar atá trí réitigh nuálacha.
Bhí Eolaí Óg BT ar siúl ón Déardaoin an 11 Eanáir go dtí an Satharn an 13 Eanáir, agus mheall sé breis agus 1,100 rannpháirtí ó scoileanna as gach cearn d’oileán na hÉireann. Soláthraíonn an comórtas ardán do dhaoine éirimiúla óga lena gcuid buanna i réimse na heolaíochta a iniúchadh agus a thaispeáint.
D’oibrigh an fhoireann gan stad gan staonadh lena dtionscadal a fhorbairt agus a chur i láthair faoi stiúir a múinteora Dan Toomey. Sheas a dtionscadal amach as a thaighde críochnúil, a mhodheolaíocht thurgnamhach, agus an tionchar a d’fhéadfadh a bheith aige ar aghaidh a thabhairt ar Chríonadh Siar Fuinseoige.
Dúirt an ball foirne, Olivia O’Shea, “Tá crainn fuinseoige ríthábhachtach do bhithéagsúlacht agus do chultúr na hÉireann. Téann críonadh siar fuinseoige i bhfeidhm ar 90% de chrainn fuinseoige faoi láthair, rud is cúis le caillteanas duilleog, loit choirte agus críonadh siar”. Ag leanúint ar aghaidh ón taighde a rinneamar roimhe seo, inar tástáladh an idirghníomhaíocht idir pataigin agus plandaí agus ar an idirghníomhú idir dhá hormóin, rinneadh trí thurgnamh éagsúla, dhá cheann in vitro agus ceann amháin in vivo”. Ag leanúint ar aghaidh dúirt Abigail O’Brien Murray; “Sa chéad turgnamh in vitro tástáladh an éifeacht a bhíonn ag ár gcóireálacha ar fhás an fhungais. Ghlacamar bailiúcháin gach coicís ar feadh tréimhse cúig mhí, le sé chóireáil ar an iomlán le cineálacha éagsúla tiúchana agus cóimheasa den dá hormóin. Dúirt Erica O’Brien Murray ag deireadh ansin; “D’aimsíomar cóireáil a oibríonn go han-mhaith ar gach géinitíopa, ag cur bac ar an bhfungas ag 82.3% ar an meán agus suas go dtí 92%, agus gan aon drochthionchar aige ar shláinte agus ar fhás an chrainn ar an iomlán”.
Leis an nGradam Speisialta Teagasc, arna bhronnadh ag an Stiúrthóir Cúnta Taighde le Teagasc, Declan Troy, aithnítear an tionscadal is fearr a léiríonn tuiscint chuimsitheach ar an eolaíocht talmhaíochta nó táirgeadh bia, nó úsáid na heolaíochta chun feabhas a chur ar na teicneolaíochtaí atá ar fáil don talmhaíocht agus don táirgeadh bia.
“Ba chóir go mbeadh na mic léinn an-bhródúil as an méid atá bainte amach acu agus guímid rath orthu ina ngairmeacha eolaíochta i gcónaí. Tá a gcuid oibre crua, a bhfiosracht, agus a dtiomantas don iniúchadh eolaíoch le moladh,” a dúirt Declan Troy. “Ní hamháin go léiríonn an éacht sin an tallann laistigh dá scoil ach tugtar chun suntais léi freisin a dtiomantas do réiteach a fháil ar fhadhbanna sa saol mar atá a bhíonn roimh thaighde talmhaíochta agus bia.”